Imprimer cette page

PĒHEA TE HAAÈO MAI I NĀ MOU PONATEKAO « SERVIR » ME « UTILE/INUTILE » ?

   utile5   utile0   utile1

 

I) - Te ponatekao « servir »


A) - I te tapa hāmani 184-II o te kāputuèo a te èpikopo Dordillon, e ìte tātou :

*- Servir à quelque chose : « E aha ta ù mea e koàka ? »

*- Servir le repas : « E haanoho i te kai, e auau i te kai, e haapei i te kaina ». No hua haaviviniìa, u tuku mai te Haè tuhuka èo ènana ia : « E tūha i te kai », tapa hāmani 129 o te hāmani « Mou Pona Tekao ».

B) - I te kāputuèo a te èpikopo, io hua tapa hāmani, e ìte atii tātou :

*- Service : « hana, haka », me « pure meta » no te « service divin ».

*- Serviteur : « tueni, pahikaèo ». U vaeìa hua ponatekao e te tau tuhuka èo ènana mea huì mai ia « le Haut-commissaire de la République en Polynésie française », « te Pahikaèo o te Hau farani », tapa hāmani 153.

*- Servant, servante : « tautua, tueni, pahikaèo ». Ma tai kākiu, na te tautua e amo, e tau i ùka o to īa tua i te hakaìki akoè à tītahi manihii pāòkoòko i te tahaìa ma vāveka o te kaavai.

C) - I te tapa hāmani 258-I, e ìte tātou i te ponatekao èo tahiti « tāvini » me te haaviviniìa o « domestique, serviteur, servant », me « tāvini pure meta ». U hakaìteìa i òto o te kāputuèo a te Tuhuka èo tahiti i te mea, me i òto mai o te ponatekao peketane « servant » hua ponatekao « tāvini », me te haaviviniìa o « serviteur » me « servir » (tapa hāmani 478).

I te èhua 1826 to mua tiheìa mai o te mou « ‘òrometua » porotetane tahiti. Ma te òaìa o mou èhua 1830, u tihe mai tahipito « òrometua » porotetane me i te Henua Peketane atii me i te Henua Menike. Mēìa aòè i makimaki te tau ènana o hua ava e hana tueni no âtou, u kave nātoa mai âtou i to âtou iho tueni me i Tahiti me Vaihi ; u kaveìa nātoa mai te ponatekao « tāvini ». Totahi atu, na hua mou tāvini i hakako atu i te tau ènana tumu pēhea te tūtū i te namu èhi.

No te tau tueni o te tau tauà tehito à, u apaìa te ikoa o « moa » me « veveahu » me « ùu » vāàna i ta âtou amoka hana.


II) - ponatekao e ùa, o « utile » me « inutile »

A) - I te tapa hāmani 199-II o te kāputuèo a te èpikopo Dordillon, u hakaìteìa te ponatekao « meitaì » mea huì mai ia « utile ». Me he mea aòè i àva hua haaviviniìa, mea nui te poì e haahana nei i te avetekao « taetae oko » e aha à o « important, précieux » te haaviviniìa i haniìa ai tātou.

B) - I tēia ava, i tēia ava, i tēia vahi, i tēia vahi, e hua mea ananu te ponatekao « utile » me te ponatekao « pratique », aòè à i ìteìa ma òto o te kāputuèo e koàka mai. Ia tiòhi tātou i te ponatekao « faciliter » io he tapa hāmani 98-II, e ìte ai tātou i nā pahihana e ùa, ia « haakoàka » me « haamaeka ». E koàka ai ia tātou te haaèo mai i te avetekao « un objet pratique, utile » ma he avetekao « he mea/mēmau haamāeka i te hana ».

C) - I te tapa hāmani 121-II, no te ponatekao « inutile », e ìte tātou ia « avai noa, tupe noa ». I tītahi tapa hāmani , e ìte atii tātou ia « puènoa, pukenoa, pitivi, tupepaka » ; e hua mea ananu tēia me tēia.

E koàka ai ia tātou « Il est inutile de crier/cela ne te sert à rien de crier », « He mea avai noa to òe taaàu atu ».

D) - Ma òto o to ù ùmihiìa mautahi ananu, u koàka ia ù te mou avetekao heitete me te kanahau pao ma hope mai.

*- Tapa hāmani 283-I « U ùhane/kuhane koè noa ia òe », « Tu t’efforces inutilement ; tu te casses la tête pour rien ; tu te fatigues pour rien ».

*- Tapa hāmani 219-I « U peàki hoì te peàu atu », « Il est inutile de demander ; ça ne sert à rien de demander ». U ìte meitaì ìa e te tau tama ènana paotū, mea hana nui te haakoàka mai i te peàki. Oia te ika anaiho koè nui i tūhaìa, koè nui i tukuìa na te tau hoa. Oia te tumu « u peàki hoì te peàu atu » no te mea koè nui i tuku kāòha ìa.

 

Patuìa e Jacques Iakopo Pelleau i  2015

U haatoitoiìa te patuhei vāàna i te tau aahiìa a te Haè tuhuka èo ènana i te 23/08/2022.
(Aua te tau ponatekao me i òto mai o te tau kōtūòmia me te tau kāputuèo kākiu)

 

Commentaires (0)

    Attach images by dragging & dropping or by selecting them.
    The maximum file size for uploads is MB. Only files are allowed.
     
    The maximum number of 3 allowed files to upload has been reached. If you want to upload more files you have to delete one of the existing uploaded files first.
    The maximum number of 3 allowed files to upload has been reached. If you want to upload more files you have to delete one of the existing uploaded files first.
    Commentaire de

    Comments est propulsé par CComment